Kerst en Oud & Nieuw staan voor de deur, en dat betekent: tijd om te borrelen! Gezelligheid met familie en vrienden, lekker eten en natuurlijk een goed glas wijn. En laten we eerlijk zijn, niets roept feest zo luid als een glas mousserende wijn. Of je het nu als sprankelende start, feestelijke begeleider of gewoon als traktatie drinkt: bubbels maken alles beter. 😉
De Wereld van Bubbels: Een Overzicht
Vandaag de dag struikelen we bijna over de mousserende wijnen. De bakermat? Champagne natuurlijk. Maar de wereld heeft niet stilgestaan, en nu kom je bijna overal bubbels tegen. Als er wijn wordt gemaakt, is de kans groot dat er ook een bruisende variant bestaat. Een paar voorbeelden:
Champagne (Frankrijk): Alleen geproduceerd in de Champagnestreek en gemaakt volgens de méthode traditionnelle, waarbij de tweede gisting op de fles plaatsvindt.
Prosecco (Italië): Meestal gemaakt volgens de méthode Charmat, waarbij de tweede gisting plaatsvindt in een grote tank.
Cava (Spanje): Gemaakt volgens de méthode traditionnelle, vergelijkbaar met Champagne, maar vaak wat fruitiger.
Sekt (Duitsland en Oostenrijk): Kan variëren van eenvoudig tot zeer hoogwaardig; vaak gemaakt volgens de Charmat-methode of méthode traditionnelle.
Crémant (Frankrijk buiten de Champagnestreek): Een zachter en vaak betaalbaarder alternatief voor Champagne, gemaakt volgens de méthode traditionnelle.
Vonkelwijn (Zuid-Afrika): Mousserende wijnen die vaak de kwaliteit van Champagne benaderen, geproduceerd volgens de méthode Cap Classique (de Zuid-Afrikaanse variant van de méthode traditionnelle).
Een Bruisend Geschiedenislesje
Het ontstaan van champagne is een verhaal vol toevalligheden. We gaan terug naar de abdij van Hautvillers, waar Dom Pérignon ) als keldermeester (ja, die van de dure flessen) in de 17e eeuw een foutje maakte. Hij bottelde wijn voordat de tweede gisting was voltooid. Wat gebeurde er? De wijn ging bruisen. Wat toen een vergissing was, werd later het symbool van luxe en feest. Rond 1728 ontstonden de eerste champagnehuizen, en de rest is geschiedenis. Champagne werd zelfs een van de eerste producten met een beschermd label: alleen mousserende wijn uit de Champagnestreek mogen zo genoemd worden. Dom Pérignon zou trots zijn.
Maar Hoe Wordt Champagne Gemaakt?
De Oogst De druiven worden met de hand geplukt om ervoor te zorgen dat alleen de beste druiven worden geselecteerd. Dit handmatige proces voorkomt dat de druiven beschadigd raken, wat essentieel is om de delicate smaken te behouden. De druiven die worden gebruikt voor Champagne zijn Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier.
De Eerste Fermentatie Na het persen wordt het sap vergist in roestvrijstalen tanks of houten vaten. Het resultaat is een stille, droge wijn met een hoge zuurgraad. Dit vormt de basis voor de uiteindelijke Champagne.
De Assemblage De assemblage is een cruciaal moment in het proces. Hier worden stille wijnen van verschillende druiven en wijngaarden gemengd. Soms worden ook reservewijnen toegevoegd om een consistente smaak en kwaliteit te garanderen. Dit proces bepaalt de huisstijl van elk Champagnehuis.
De Tweede Fermentatie Een mengsel van wijn, suiker en gist, de “liqueur de tirage,” wordt toegevoegd aan de gebottelde wijn. De flessen worden afgesloten met een tijdelijke dop en in kelders opgeslagen. Hier vindt de tweede fermentatie plaats, waarbij koolzuurgas ontstaat en de beroemde bubbels worden gevormd.
Het Rijpingsproces Na de tweede fermentatie blijft de Champagne jarenlang rijpen op de dode gistcellen (“sur lie”). Dit geeft de wijn zijn complexe, gistachtige karakter en subtiele smaken. Topchampagnes rijpen vaak 5 jaar of langer.
Remuage De flessen worden in speciale rekken geplaatst en dagelijks een beetje gedraaid, terwijl ze geleidelijk ondersteboven worden gezet. Dit proces zorgt ervoor dat de gistcellen zich verzamelen in de hals van de fles.
Dégorgement De hals van de fles wordt bevroren in een ijsbad. De gistprop wordt verwijderd door de fles snel te openen, waarbij de druk in de fles ervoor zorgt dat de prop eruit wordt geschoten.
Dosage Een kleine hoeveelheid “liqueur d’expédition” (een mengsel van wijn en suiker) wordt toegevoegd om de gewenste zoetheid te bereiken. Dit bepaalt of de Champgne Brut Nature, Extra Brut, Brut, Extra Sec, Sec, Demi Sec of Doux zal zijn.
De inhoud van dit mengsel is per Champagnehuis verschillend en is strikt geheim.
Kurken en Klaar De fles wordt afgesloten met een speciale kurk en een metalen kooitje, klaar om de wereld te veroveren.
Andere Methodes voor Mousserende Wijnen
- Méthode Charmat: Gebruikt voor Prosecco en sommige andere wijnen. De tweede gisting vindt plaats in een grote tank in plaats van in de fles. Dit proces is sneller en goedkoper, maar resulteert in lichtere, fruitigere wijnen.
Voor Prosecco wordt vaak onderscheid gemaakt tussen de spumante- en frizzante-varianten. Bij de méthode Charmat wordt de basiswijn vergist in een autoclaaf (gesloten druktank). De koolzuurgasontwikkeling gebeurt door gist en suiker toe te voegen, en door het grotere volume verloopt deze vergisting sneller dan bij de méthode traditionnelle. Dit geeft de prosecco zijn frisse, schuimige mousse.
In sommige gevallen wordt het koolzuurgas direct geïnjecteerd, vooral bij goedkopere frizzante-wijnen. - Méthode Ancestrale: Een oude methode waarbij de wijn slechts één gisting ondergaat vaak afkomend van de natuurlijke gistcellen van de druif, en direct wordt gebotteld. Dit resulteert in een troebele wijn met zachte bubbels.
De Diversiteit van Mousserende Wijnen
- Champagne zonder jaargang (Brut sans année): Brut sans année wordt gemaakt van een blend van wijnen uit meerdere oogstjaren, zorgvuldig geblend om een consistente huisstijl te creëren. Deze frisse, toegankelijke champagne rijpt minimaal 15 maanden in de kelder.
- Champagne millésimé: Dit is een Champagne met vermelding van de jaargang. Deze wordt uitsluitend gemaakt uit basiswijnen van de op het etiket vermelde jaar.
Hij moet na de tweede gisting en voor levering minstens drie jaar in de kelder rijpen. Deze champagne is doorgaans duurder dan de basis cuvée. De meeste Champagnes van topniveau komen op de markt met een jaargangaanduiding.
Het karakter van deze champagne is van jaar tot jaar verschillend en kan dus afwijken van de huisstijl. - Blanc de Blancs: Uitsluitend gemaakt van Chardonnay-druiven, staat deze champagne bekend om zijn elegante, frisse en lichte karakter. Ideaal als aperitief en een prachtige match met zeevruchten zoals oesters en kreeft.
- Blanc de Noirs: Gemaakt van blauwe druiven zoals Pinot Noir, biedt deze champagne een vollere, rijkere smaak met tonen van rood fruit. Geweldig bij gevogelte of een pasteitje.
- Rosé Champagne: De feestelijke alleskunner, gemaakt door een kleine hoeveelheid rode wijn toe te voegen of via een korte schilweking. Perfect bij desserts of als aperitief.
- Demi-Sec en Doux: Voor de zoetekauw. Deze champagnes hebben een hoger suikergehalte en zijn een perfecte match met desserts of om zo van te genieten als een vloeibare traktatie.
Afsluitend…
Of je nu kiest voor de verfijning van Champagne, de vrolijkheid van Prosecco of de toegankelijkheid van Crémant, één ding is zeker: mousserende wijn maakt alles beter.
Mousserend
A