We duiken in de achtergrond van deze fascinerende druivensoort.
Laten we beginnen met een beetje “droge stof” – maar geen zorgen, dit is verre van saai!

De naam Primitivo komt van het Latijnse woord primativus, wat “vroegrijper” betekent. Dit verwijst naar het unieke vermogen van de druif om eerder te rijpen dan veel andere variëteiten. In het verleden stond de druif ook bekend als primaticcio, een Oud-Italiaans woord dat eveneens “eerst rijpend” betekent. Dit vertelt ons al iets over de bijzondere eigenschappen van deze druif, die inmiddels een waar symbool is geworden voor de zonnige Italiaanse regio Puglia.

Een Krachtige Smaakervaring

Primitivo-wijnen zijn beroemd om hun rijke en krachtige karakter. Verwacht volle aroma’s van rijp, zwoel fruit, maar ook complexere tonen zoals leer, chocolade en tabak. De wijn is vaak stevig door zijn hoge alcoholgehalte en de aanwezigheid van drogende tannines, wat bijdraagt aan een robuuste structuur. Een perfecte combinatie voor wie houdt van intense smaakbelevingen.

Dominantie in Puglia

Wist je dat de Primitivo met bijna 18.000 hectare een van de meest aangeplante druivenrassen in Puglia is, alleen overtroffen door de Sangiovese? Dit benadrukt het belang van deze druif voor de regio en de Italiaanse wijnproductie als geheel.

Een Druif Met Wereldfaam

Hoewel de Primitivo vooral geassocieerd wordt met Italië, draagt hij wereldwijd verschillende namen. In Kroatië is de druif bekend als Tribidrag, en in de Verenigde Staten wordt hij geclassificeerd als Zinfandel. Dit maakt de Primitivo tot een ware wereldreiziger onder de druivensoorten.

“Nu we al over drie verschillende landen hebben gesproken, rijst natuurlijk de vraag: waar is het avontuur van deze bijzondere druif ooit begonnen?”

Ooit, zo’n vijf eeuwen geleden, groeide er in Centraal-Dalmatië een druif met de naam Tribidrag. In 1510 leidde deze druif een rustig en onbekend bestaan, zonder te weten dat ze eeuwen later beroemd zou worden in de wereld van wijn. Wat begon als een lokale Kroatische variëteit, verspreidde zich uiteindelijk over bijna elk continent, en werd een van de meest geliefde druiven ter wereld.

In de 18e eeuw maakte de Tribidrag haar eerste grote reis. Rond 1700 werd de druif over de Adriatische Zee gebracht naar het zuiden van Italië, waar ze zich in Puglia vestigde. Hier, in het dorp Gioia del Colle, ontdekte een priester en amateur-botanist genaamd Francesco Filippo Indellicati in 1799 een opvallend vroeg rijpende druivensoort in zijn wijngaard. Hij noemde deze druif “primativo,” afgeleid van het Latijnse primativus, wat “de eerste die rijpt” betekent. Deze druif, die later bekend zou staan als Primitivo, werd door Indellicati verder verspreid, en tegen het midden van de 19e eeuw had ze zich door heel Puglia genesteld.

Maar hoe vond deze druif haar weg naar Amerika? In de vroege 19e eeuw, rond 1820, werden verschillende druivensoorten vanuit de keizerlijke tuinen van Schönbrunn in Wenen naar Californië geëxporteerd. Tribidrag was een van deze druiven, en in Californië werd ze door de wijnbouwer George Gibbs aangeplant en omgedoopt tot Zinfandel. Tot op de dag van vandaag blijft het een mysterie waar die naam precies vandaan kwam.

In 1967, tijdens een vakantie in Bari, Puglia, dronk de Amerikaanse patholoog Austin Coheen een glas Primitivo en was verbaasd over de gelijkenis met Zinfandel, een druif die hij goed kende uit Californië. Terug in de Verenigde Staten vroeg hij om stalen van de Primitivo, die hij naast zijn Zinfandel aanplantte. Tot zijn verbazing bleek niet alleen de wijn vergelijkbaar, ook de druivenstokken gedroegen zich identiek.

Pas in 1975 werd, met behulp van vroege DNA-testen, officieel bevestigd dat Primitivo en Zinfandel in feite dezelfde druif waren. Dit leidde tot een jarenlange discussie: “Zinfandel een Amerikaanse druif? Of toch een Italiaanse immigrant?” De Californische trots werd in twijfel getrokken, en Pugliese wijnboeren zagen hun kans schoon om Primitivo-wijnen als Zinfandel naar de VS te exporteren.

In 1994 werd, dankzij moderne DNA-testen, opnieuw bevestigd dat Zinfandel, Primitivo en Tribidrag inderdaad één en dezelfde druif zijn. Uiteindelijk werd in 1999 door de Europese Unie goedgekeurd dat Pugliese wijnboeren hun Primitivo ook als Zinfandel mochten labelen, wat leidde tot een herroeping van de Amerikaanse wet die dit eerder verbood.

En hoe kunnen we nu zeker weten dat deze druiven allemaal dezelfde oorsprong hebben? Het antwoord ligt eigenlijk al in de naam: Tribidrag, afgeleid van het Griekse woord voor “vroeg rijpen,” is precies hetzelfde als de betekenis achter de naam Primitivo. Een onwaarschijnlijk toeval dat drie eeuwen later de onbekende Italiaanse druif precies dezelfde naam kreeg als haar Kroatische voorouder.

Dus, of je nu geniet van een glas Zinfandel in Californië, Primitivo in Puglia, of Tribidrag in Kroatië, weet dat je eigenlijk altijd dezelfde historische druif proeft – een druif die een fascinerende reis van vijf eeuwen en duizenden kilometers heeft afgelegd.

Deze blog is geschreven door Tim.